ترس یک واکنش عاطفی، هیجانی و فیزیکی است. هر انسانی هنگام روبرو شدن با خطر واقعی، احساس امنیت خود را از دست می دهد و دچار ترس می شود. این واکنش عاطفی کاملا طبیعی است و از بدو تولد دیده می شود. ترس زمانی که خیلی شدید نباشد و باعث پرهیز از خطر برای کودک شود، سودمند است
علت ترس کودکان چیست؟
برخی کودکان هیچ وقت به طور جدی معنای ترس را درک نمی کنند اما بسیاری از آنها با مجموعه ای از تجربه های ترسناک در طول زندگی شان روبرو می شوند. هوش در اکتساب ترس موثر است. ظاهرا اطفال و کودکان باهوش، احتمال خطر را سریع تر درک می کنند، تخیلات بیشتری در ذهن خود می پرورانند و از این جهت دچار ترس شدیدتری می شوند. همچنین این کودکان زودتر از سایر کودکان می توانند بر ترس های واقعی یا موهوم شان فایق آیند و راه های اجتناب، سازگاری یا مقابله با آنها را فرا گیرند.
ترس در مراحل وسنین مختلف
نوع ترس کودک با سن او تغییر می کند. تا قبل از یک سالگی ترس کودکان طبیعی است. اولین دوره ترس طبیعی کودک از سن 6 تا 8 ماهگی است. در این سن کودک از افراد ناآشنا می ترسد و با دیدن چهره های ناآشنا احساس ناراحتی می کند و خود را به مادر می چسباند و حتی رویش را از افراد غریبه برمی گرداند.
دومین دوره ترس طبیعی، از زمان راه افتادن کودک بروز می کند زیرا زمانی که کودک شروع به راه رفتن می کند، احساس استقلال می کند و از مادر جدا می شود و به محیط های تازه و ناشناخته پا می گذارد و به دلیل نداشتن تجربه و برخورد نداشتن با محیط تازه احساس ترس می کند. در بچه های زیر 2 سال، اگر محرک های ترسناک مثل صدای جیغ و داد، رعد و برق، هیجانات مثبت و منفی از طرف اطرافیان یا والدین همزمان با حرکت اسباب بازی اتفاق بیفتد، بچه شرطی می شود به طوری که ممکن است در روزهای بعد همزمان با حرکت اسباب بازی از آن بترسد.
ترسیدن سایر بچه های همبازی از آن اسباب بازی، ممکن است باعث یادگیری ترس از آن اسباب بازی شود.
به طور کلی، بچه ها وقتی شروع به راه رفتن می کنند و از مادر مستقل می شوند، ترسیدن هایشان بیشتر می شود و والدینی که به شدت نگران ترسیدن کودکانشان هستند، احتمالا خود آدم های مضطرب یا وسواسی هستند که به کمک روانشناختی نیاز دارند.
بهتر است پدر و مادر این بچه ها به جای نگرانی، در چنین مواقعی در دسترس بچه باشند و بلافاصله بعد از احساس ترس، او را در آغوش بگیرند. گفتن جمله هایی مثل اینکه «مامان این که ترس نداره» اشتباه است. باید کم کم کودک را با محرک ترسناک روبرو کنند و همزمان با آن، خوراکی یا اسباب بازی دلخواهش را به او بدهند. در عین حال مراقب باشند که خودشان نسبت به ترس واکنش شدید نشان ندهند.
والدین باید شجاعت های هر چند کوچک کودکشان را خیلی تشویق کنند و اگر ترس زیاد بود، حتما مراجعه کنند چون احتمال دارد کودک مشکلی مثل اضطراب داشته باشد. در سنین 5-2 سال، ترس از حیوانات، تاریکی و ترس از تنهایی بروز می کند.
ترس از تاریکی در میان کودکان متفاوت و در حال تغییر است و در سنین 7-5 سالگی ظاهر می شود. در سنین 7-5 سال، بیشتر کودکان سوال هایی درباره مرگ می پرسند و ترس از مرگ دارند. در 7 سالگی و با آغاز دوره دبستان، ترس از مدرسه در برخی از دانش آموزان دیده می شود. بیشتر کودکان از پدیده ها و موقعیت های بی خطر می ترسند.
ترس های شدید که در بسیاری از کودکان دیده می شود، سلامت جسمی و فکری آنها را تهدید می کند و اگر این گونه ترس ها درمان نشوند، باعث بروز اختلال های جسمی، فکری و تربیتی در کودک می شوند و او نمی تواند از فرصت ها و توانایی هایش به طرز مناسب استفاده کند. برای درمان و کاهش میزان ترس در کودکان بهتر است نشانه های ترس، علل ایجادکننده و منشاء ترس را بدانیم
ترس از تاریکی در کودکان
19 ریشه ترس کودکان
سرمنشاء ترس کودک، اعم از اینکه معقول یا نامعقول باشد، باید در تجارب او جستجو شود. از تجارب جرسیلد و هولمز چنین برمی آید که ترس های کودک از مراحل رشدش متاثر می شوند. برخی از مهم ترین علل اساسی ایجاد ترس در کودکان از این قرارند:
1. گاهی والدین می توانند الگوهای ویژه ای از ترس را به کودکان خود آموزش و انتقال دهند (والدین ترسو، کودک ترسو).
2. تهدید کردن کودک برای برقراری نظم و انضباط در خانه نیز ممکن است باعث ترس کودک از مراکز بهداشتی و فرآیند درمان شود. مثلا به کودک گفته شود:«باید قرصت را بخوری وگرنه می میری» یا «اگر غذا نخوری، می گم دکتر آمپولت بزنه».
3. انتظارات و توقعات افراطی و نامتناسب والدین از کودک
4. گاهی تجربه ها و خاطرات ناگوار و وحشتناک کودک باعث ایجاد ترس در او می شود.
منبع: هفته نامه سلامت
